Armoedebestrijding | Jaarstukken 2017

Meer Tilburgers met perspectief

Wat wilden we bereiken

Indicatoren	Streefwaarde	2014	2015	2016	2017
Aandeel huishoudens met een minimuminkomen	Maximaal 10%	13,7%	13,6%	14,0%	14,5%

2014 en 2015 zijn gebaseerd op harde CBS gegevens. 2016 en 2017 betreffen ramingen omdat deze CBS cijfers nog niet beschikbaar zijn.

Wat hebben we daarvoor gedaan

Op basis van de meest recente CBS cijfers wordt het aandeel minima in Tilburg voor 2017 op 14,5% geraamd. Dit betekent een lichte stijging ten opzichte van de voorgaande jaren.
Externe factoren hebben hier in belangrijke mate invloed op. Mogelijke verklaringen zijn o.a.: de toestroom van nieuwe vluchtelingen, de groeiende groep inwoners die ondanks het economisch herstel (nog) moeilijk aan het werk komt en daardoor langdurig op een uitkering zijn aangewezen.
Het aandeel minima in Tilburg geeft een weergave van de ontwikkeling van de minimapopulatie maar is niet de enige indicator waar we ons armoedebeleid aan toetsen. Ons armoedebeleid richt zich vooral op het compenseren van minima en kent de volgende doelstellingen:
1) Onze inwoners kunnen goed omgaan met geld, 2) We stimuleren het gebruik van de armoederegelingen, 3) We compenseren onvermijdelijke persoonlijke uitgaven, 4) We bevorderen de participatie van onze inwoners met extra aandacht voor kinderen en werkzoekenden. Dit laatste doen we vanuit aanpalende beleidsterreinen.

Uitvoeringsprogramma
In 2017 hebben we besloten het vigerende beleidskader te verlengen t/m 2018 en tevens te intensiveren via het Armoedeoffensief voor Kinderen en het starten van het Schuldenoffensief. Op basis van het huidige beleid hebben we diverse activiteiten uitgevoerd, waarvan we er hier een aantal uitlichten:

De inbedding van de gemeentelijke schulpverlening in de Toegangsteams, waardoor de deskundigheid rondom financiën ook op wijkniveau is geborgd.
Voor de inwoners die (nog) niet in staat zijn de eigen financiën te beheren, hebben we bestaande instrumenten zoals structureel budgetbeheer, het woonlastencompensatiefonds en de formulierhulp dichtbij doorontwikkeld en aangepast op de hulpvraag.
Binnen de keten van beschermingsbewind zijn we in 2017 verkennende gesprekken aangegaan met zowel een delegatie beschermingsbewindvoerders als met de rechtbank. Dit heeft geresulteerd tot het starten van een pilot per 1 maart 2018, waarbij we als gemeente een adviserende rol mogen uitoefenen bij de aanvragen voor bewind. De pilot met de rechtbank is een van de maatregelen die we nemen om binnen de geringe invloed die we hebben het toenemend beroep op beschermingsbewind terug te dringen.
De in januari 2017 van het Rijk ontvangen Klijnsma-middelen hebben we ingezet voor een armoedeoffensief onder kinderen, als extra impuls bovenop de bestaande mogelijkheden. Hiermee investeren we meer dan voorheen in gelijke kansen voor alle kinderen, zodat ze allemaal binnen en buiten het onderwijs volledig mee kunnen doen.

De doelgroep minima is zeer divers, niet alleen qua leeftijd maar ook als het gaat om huishoudtypes en de oorzaken van armoede. Hoewel het Tilburgse armoedebeleid zowel lokaal als landelijk over het algemeen goed gewaardeerd wordt, bijvoorbeeld als het gaat om de armoedebestrijding onder kinderen en de gemeentelijke schuldhulpverlening, is er altijd ruimte voor verbetering. Bijvoorbeeld wanneer het gaat om multiproblem gezinnen waar ook problematische schulden aan de orde zijn zou de hulp effectiever zijn als de professional eerst het schuldenprobleem oplost. De evaluatie van het huidige armoedebeleid zal in het 1^e kwartaal van 2018 worden afgerond. De uitkomsten van deze evaluatie zullen als input dienen voor het nieuw op te stellen beleidskader armoede.

Toename van gebruik inkomensondersteunende/participatieregelingen en Meedoenregeling

Wat wilden we bereiken

Indicatoren	Streefwaarde	2014	2015	2016	2017
Bijzondere Bijstand	-	19,7%	28,7%	21,5%	23,8%
Collectieve ziektekostenverzekering	-	32,0%	33,6%	38,4%	43,1%
Kwijtschelding	-	39,3%	39,3%	34,5%	35,4%
Langdurigheidstoeslag / individuele inkomenstoeslag	-	23,0%	23,8%	23,0%	28,4%
Meedoenregeling	-	32,0%	35,2%	42,2%	41,2%

In bovenstaande tabel is het % weergegeven van huishoudens met een laag inkomen (tot 110%) die gebruik maken van de betreffende regeling afgezet tegen de totale minimapopulatie. Voor de minimaregelingen geldt ook een vermogensgrens. Raadpleeg voor de voorwaarden www.tilburg.nl/laaginkomen. 2014 en 2015 zijn gebaseerd op harde CBS gegevens. 2016 en 2017 betreffen ramingen omdat deze CBS cijfers nog niet beschikbaar zijn.

Wat hebben we daarvoor gedaan

Gebruik armoederegelingen
Conform onze doelstellingen is het absolute en % gebruik van vrijwel alle armoederegelingen toegenomen (Bron: CBS RIO). De ingezette voorlichting en de communicatie via meerdere kanalen werpt hiermee zijn vruchten af. Gevolg hiervan is dat we dat te maken hebben met een kostenoverschrijding op de armoedebudgetten.

Wat heeft het gekost - financiën

				x € 1.000
Armoedebestrijding	Oorspronkelijke begroting	Gewijzigde begroting	Rekening 2017	Verschil t.o.v. gewijzigde begroting
Lasten	24.380	28.763	29.415	651	N
Baten	-142	-140	-788	648	V
Saldo van lasten en baten	24.238	28.623	28.626	3	N
Toevoeging reserves	48	1.315	1.436	121	N
Onttrekking reserves	0	-829	-672	157	N
Saldo reserves	48	486	764	278	N
Totaal	24.286	29.109	29.390	281	N

Toelichting op de belangrijkste financiële afwijkingen

Bedrag

Overheveling Stichting Poels
In 2017 is een incidenteel budget van € 26.000,-beschikbaar gesteld aan Stichting Poels voor extra brandveiligheidsmaatregelen voor ingebruikname van de kelder Stedekestraat. Echter vanwege het later beschikbaar komen van de kelder en het concretiseren van de invulling door de stichting worden pas in 2018 brandveiligheidsmaatregelen getroffen. Wij stellen aan de raad voor om het bedrag van € 26.000,- over te hevelen naar 2018 en dit te betrekken bij de resultaatbestemming van de jaarrekening.

26 V

Bijzondere bijstand
In 2017 is op een totaalbudget van € 13,8 miljoen € 0,5 miljoen extra uitgegeven. Het totale beschikbare budget is inclusief de ophoging van € 850.000,- voor collectieve ziektekosten en € 985.000,- voor bewindvoering en overige regelingen conform de Tussenrapportage 2017. Op hoofdlijnen kunnen we melden dat de kosten voor bewindvoering als gevolg van een toename van de aantallen verder zijn gestegen. In 2018 zal worden gestart met een pilot gericht op het voorzien in maatregelen om de toename van het beschermingsbewind te kunnen terugdringen. Verder zijn de aantallen deelnemers aan de collectieve ziektekostenverzekering wederom gestegen. De aantallen van de individuele inkomenstoeslagen zijn ook gestegen.

Onderstaand een overzicht van de bijbehorende bedragen (x € 1.000,-):

Collectieve ziektekosten	40 N
Bewindvoering	350 N
Individuele inkomenstoeslagen	317 N
Woninginrichting	314 V
Diversen per saldo	109 N

De kostenstijging voor bewindvoering heeft zich in 2017 voortgezet omdat steeds meer mensen onder bewind worden geplaatst. Een ontwikkeling die overigens landelijk speelt en waar meerdere gemeenten via een landelijke lobby aandacht voor vragen bij het Rijk. De toekenning van bewinden is namelijk een (wettelijke) taak van de rechtbank, waarbij we als gemeente voor minima verplicht zijn de kosten via de bijzondere bijstand te vergoeden. Onze invloed op de stijging van de aanvragen voor bewind is zeer gering. Binnen de beperkte invloed die er is hebben we in 2017 maatregelen genomen om (onnodige) instroom terug te dringen. Als een van de maatregelen starten we per 1 maart 2018 ook nog een pilot met de rechtbank. Op de (midden)lange termijn zal blijken of de maatregelen tot minder instroom gaan leiden. Voor wat betreft het voordeel op de woninginrichting is dit deels te verklaren door een daling van het aantal statushouders die we in de gemeente Tilburg huisvesten.

502 N

Meedoenregeling
In het kader van de meedoenregeling kunnen mensen die daarvoor in aanmerking komen, gebruik maken van een zeer ruim en gevarieerd aanbod. Het beroep op de meedoenregeling is in 2017 verder gestegen waardoor er ten opzichte van het budget van € 1.321.000,- een bedrag van € 50.000,- meer is uitgegeven.

50 N

Kwijtscheldingen

Hoewel zowel het aantal aanvragen als het aantal toewijzingen zijn gestegen ten opzichte van 2016, zien we dat het gemiddelde bedrag van de toewijzingen met 4% is gedaald ten opzichte van 2016. Als gevolg hiervan zijn de totale kosten voor kwijtscheldingen € 97.000,- lager dan begroot. Dit lijkt geen patroon te zijn omdat de gemiddelde bedragen in de loop der jaren zowel stijgingen als dalingen laten zien. De ontwikkeling van de aantallen en gemiddelde bedragen over de afgelopen jaren vormt op dit moment geen aanleiding om dit voordeel als structureel te beschouwen.

97 V

Egalisatie afvalstoffen‐ en rioolheffing

De financiële afwijkingen op de kwijtscheldingen die relatie hebben met toerekening aan de afvalstoffen- en rioolheffing worden met de reserves hiervoor verrekend. Dit leidt tot een onttrekking voor de rioolheffing van € 12.000,- en een storting voor de afvalstoffenheffing van € 159.000,‐.

147 N

Overige afwijkingen:

- Vrijval technische overhevelingen 9 V

- Doorberekende organisatiekosten 188 V
- Overige 98 V

295 V

Totaal afwijkingen

281 N

Wat weten we nog meer

Subsidies (x € 1.000,-)	Realisatie 2017
Armoedebeleid	2.807
Totaal	2.807

Kengetallen	Realisatie 2016	Begroot 2017	Realisatie 2017
Aanvragen kwijtschelding	8.603	10.000	9.404
Aanvragen bijzondere bijstand	7.943	8.500	n.b.*
Aanvragen individuele inkomenstoeslag/langdurigheidstoeslag	4.800	5.000	n.b.*

* Door de overgang naar een nieuwe applicatie (de suite voor het sociaal domein), aanpassingen van werkwijzen en processen (met name Wmo) en een niet volledige doorvertaling hiervan naar de managementinformatie zijn deze gegevens over 2017 niet beschikbaar. Voor 2018 zullen we de informatiebehoefte opnieuw bezien en inrichten.

Waarstaatjegemeente.nl Indicatoren:	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Realisatie 2016
Kinderen in armoede	-	-	10,39%	-

Nr.

Omschrijving risico

Kans van optreden

Incidenteel
Structureel

Bedrag
(x € 1.000)

Klasse

Status

Gemeentelijk minimabeleid

Hoog

Onbekend

Ongewijzigd

De regelingen die vallen onder het armoedebeleid hebben een openeind karakter. Met de stijging van het aantal minimahuishoudens (bron:CBS), het ingezette beleid om het gebruik van armoederegelingen te stimuleren en de verandering van wet- en regelgeving (w.o. beschermingsbewind) bestaat het risico van toenemende kosten omdat mogelijk meer minima gebruik gaan maken van de armoederegelingen.